Het Dagelijkse Ritueel

Niet iedere man begint zijn dag met het verwijderen van de baardharen die elke nacht weer aangroeien. Toch vindt 93% van de mannelijke bevolking het belangrijk om zich ’s ochtends te scheren. Sinds de ontdekking van het metaal – kort nadat we rechtop gingen lopen – is de man op zoek naar een methode om zich van zijn stoppels te ontdoen zonder zichzelf levend te villen.

Scheren bij de kapper.

Ergens tussen verleden en heden zweeft de gedachte dat scheren met een recht of kappersscheermes het beste resultaat oplevert. Misschien, mits gehanteerd door een ervaren barbier. Helaas zal de man die op zoek is naar de perfecte scheerbeurt lang moeten zoeken voordat hij een kapper vindt die het kan. De meeste kappers en kapsters tegenwoordig komen van de kappersschool, waar ze niet leren te scheren. Ooit waren kapsalons om de hoek, waar je je regelmatig kon laten scheren, net zo gewoon als kruidenierswinkeltjes. Tegenwoordig gebruikt geen kapper nog een recht scheermes om een bakkebaard bij te werken. Ze zijn er nog wel, die oude kapperszaakjes met stukgelezen tijdschriften zoals de ANWB-Kampioen en de Panorama, een vergeeld diploma aan de muur en twee, drie man die over voetbal praten. Maar de genoegens van een hoofdmassage, een handdoek die dampt en een scheermes dat goed geslepen is, zijn voor altijd verloren gegaan. De toekomst van de traditionele kapper ziet er slecht uit, maar het verleden is rijk.

Een paar eeuwen terug deed de barbier veel meer dan knippen en scheren. Artsen met een universiteitsopleiding maakten medicijnen, terwijl de barbier-chirurgijn de bloederige kant van het genezingsproces voor zijn rekening nam. Behalve scheren en knippen verbonden ze wonden, sneden abcessen weg en pasten ze reeds lang vergeten behandelwijzen als aderlaten en het plaatsen van bloedzuigers toe. In het westen van de Verenigde Staten trokken kappers nog in de 19e eeuw tanden en kiezen. Een barbier in St. Louis plaatste nog bloedzuigers in 1913. Laten we niet te romantisch doen over dit verdwijnende instituut. Kappers waren noodzakelijk, maar niet noodzakelijkerwijs geliefd.

'Geknipt en geschoren worden' is niet echt een positieve uitdrukking. Maar tot in de 19e eeuw had een man geen keus. Hij kon zich wagen aan het mes van een mogelijk onervaren barbier of zijn lot in handen leggen van iemand die zeker onervaren was: zichzelf.

De Kapperspaal

De rood-wit-blauw gestreepte kapperspaal staat centraal in de geschiedenis van het kappersvak. Al in de veertiende eeuw werd de paal als herkenningsteken toegepast. Voor de deur van de barbier-chirurgijn werd een stevige paal in de grond gezet. De patiënt zat ervoor op een stoel en kon de paal vastgrijpen tijdens het snijden, aderlaten of hechten om zo de pijn beter te kunnen verdragen. Na de operatie werd het verband aan de paal gehangen om te drogen. De wind blies de lappen spiraalsgewijs om de paal heen en dat verklaart de rode strepen. Zegt men. Dit verklaart nog niet waar de blauwe strepen vandaan komen. In de loop van de eeuwen viel het beroep van barbier soms samen met dat van chirurgijn en soms niet. Een volkswijsheid zegt dat de chirurgijns een bloedrood gestreepte paal gebruikten waarop de barbiers een blauw gestreepte paal bedachten. Toen de beroepen samenvielen, werden de twee palen gecombineerd en voilà: rood-wit-blauw. Er wordt ook beweerd dat rood staat voor slagaderlijk bloed, blauw voor bloed uit de aderen en wit voor de hygiëne van de zaak of voor het verband zelf. Omdat barbier-chirurgijns eeuwen vóór de uitvinding van de verdoving al opereerden en eerder op slagers dan op moderne kappers leken, is het opmerkelijk dat de kapperspaal de tand des tijds heeft weten te doorstaan.

Net zo opmerkelijk is de vraag naar nieuwe of opgeknapte kapperspalen. Op veilingen kunnen oude, originele exemplaren net zo veel kosten als het halve jaarsalaris van een moderne kapper.

Ons Haar

Er is nooit zoveel over een onderwerp geschreven als over het menselijk haar. Mensenhaar groeit met ongeveer 0,34 millimeter per dag (1 centimeter per maand, 10 tot 12 centimeter per jaar). De ongeveer vijf miljoen follikels op het menselijk lichaam hebben elk een eigen groeicyclus. Een hoofdhaar groeit vijf tot zeven jaar. Een haar in de wenkbrauwen echter groeit slechts tien weken en wordt nooit erg lang. Wij hebben geen seizoengebonden haargroei en –verlies zoals sommige dieren.Niet alle haren op ons lichaam zijn gelijk. Sommige lichaamsharen – en alle hoofd- en baardharen – zijn gepigmenteerd. De rest van ons lichaam is bedekt met niet-gepigmenteerd haar. We zijn niet zo behaard als de meeste apen, maar we hebben wel drie keer zoveel haar als een chimpansee!! Omdat chimpansees langer en stugger haar hebben, lijken we in vergelijking naakt.De hoeveelheid haarzakjes per vierkante centimeter gezicht bepaalt wat voor soort baard een man heeft. Maar het onderste deel van de wangen kent de laagste concentratie en de bovenlip de hoogste. Daarom kunnen meer mannen een volle snor laten staan dan een volledige baard.

Hoe vaak een man zich moet scheren en wat voor baard hij heeft, is deels bepaald door zijn ras. Plat gezegd: Sommige rassen zijn hariger dan andere. Indo-Europeanen, mensen uit Europa en het Midden-Oosten, hebben het meeste haar. Aziaten zijn het minst harig en Afrikanen zitten er tussenin. Van de Indo-Europeanen hebben mannen uit het oostelijke Middelandse-Zeegebied en uit het Nabije Oosten de grootste haar- en baardgroei.

Groei na de dood

Het geloof dat baardharen - net als hoofdhaar en nagels – blijven groeien na de dood, bestaat al minstens de Romeinse tijd. Het is absolute onzin, maar niet ondenkbaar. Na de dood drogen weefsels en spieren uit waardoor ze krimpen. Zo lijkt het alsof haren en nagels zijn gegroeid. In werkelijkheid is er alleen meer zichtbaar geworden. Bovendien vergaan haren en nagels niet zo snel als ander lichaamsmateriaal. Na de dood begint een traag proces van verdamping van de vloeistoffen in de schedel, waardoor het haar eruit ziet alsof het 'recht overeind staat'. Daarom lijkt de baard van een dode man te groeien, goede begrafenisondernemers moeten hun cliëntèle soms meer dan eens scheren voor de teraardebestelling. Het is echter geen nieuwe baard die zij scheren: het is de oude, waarvan meer zichtbaar is geworden.